Türkiye solunun önde gelen isimlerinden Sungur Savran 28 Şubat darbesiyle ilgili dikkat çeken bir yazı kaleme aldı. Savran yazısında sol hareketin darbe sürecindeki duruşunu eleştirdi.

Savran’ın yazısı şöyle:

28 Şubat Türkiye solunun tarihinde bir lekedir. Bununla hesaplaşmayan rastgele bir 28 Şubat değerlendirmesi gelecek için ders çıkarmamıza müsaade vermez. Bugün 28 Şubat’a dönüp baktığımızda onun amaçladığının zıddını gerçekleştirdiğini, İslamcı akımı engellemeye çalışırken onun içinden nizama adapte olmuş lakin bu sayede daha da güçlü hale gelmiş, daha çok taktik hareket uygulayan AKP’nin çıkmasına yol açtığını söylemek kendi başına bir şey tabir etmez. Buna İslamcı hareketin bir kanadı 28 Şubat’ta fırsatçılık yaptı ve kendi önünü açtı diye ek yapmak da en manalı noktaya değinmek değildir.

Diğer biçimde söyleyelim: Bugün 28 Şubat’ı değerlendirilirken sıkıntıyı Türk Silahlı Kuvvetleri yanlış bir taktik adım attı diye ele almak ya da İslamcı hareketin içinden çıkan AKP oportünizm yaptı, ancak 28 Şubat mağduriyetinden de yakınmaktan geri durmadı demek işin aslını bir kenara bırakmaktır. Bu tıp tenkitler, işin özünün gizlenmesinden öbür bir şey değildir. Zira 28 Şubat’ın asıl büyük sorunu sosyalist solun 28 Şubat’ı mahcup biçimde de olsa desteklemiş olmasıdır. Çuvaldızı kendi tarafımıza batırmayan 28 Şubat tahlilleri temeli es geçmektir.

Bugün solda 28 Şubat’tan kelam edilirken 28 Şubat’ın “postmodern darbe” olarak anıldığı da söyleniyor. Bu tabirin ne manaya geldiğini bilen varsa beri gelsin. Biz söyleyelim: “Postmodern darbe” hiçbir içeriği olmadan “şık” görünmeye çalışan bir terim olarak 28 Şubat’ın anlaşılmasını önlemek için uydurulmuş bir ucubedir. Neden? Zira Türkiye’nin, sosyalist olsun, liberal olsun, Kemalist olsun, Kürt olsun solunun çabucak hemen tamamı 28 Şubat yaşandığı sırada bunun bir askerî müdahale olduğunu reddetmiştir. O neden? Zira Türkiye solu Erbakan hükümetinin devrilmesinin hangi tekniklerle olursa olsun mübah olduğu kanısındaydı. Lakin 12 Eylül denen, emekçi sınıfı, Kürt ve sol düşmanı askerî darbenin tesirleri hâlâ hissedilirken bir askerî müdahaleyi desteklemek çok zordu. Münasebetiyle burada bir askerî müdahale olduğu reddedilmeliydi.

POSTMODERN UCUBE

İsmi hiçbir vakit açıklanmayan bir kumandan, “demokratlar” çok sıkılıp kıvrandıkları için onlara bir nefes borusu açtı ve “sorunu bu sefer ‘silahsız kuvvetler’ halletsin” buyurdu. Ertuğrul Özkök idaresindeki Hürriyet gazetesi bu şarlatanlığın üzerine atladı. Özkök, Sincan’da sokakları kat eden tanklar ile burjuvazinin lüks otomobillerini birbirine karıştırmış, 28 Şubat’ta yapılan 9 saatlik Ulusal Güvenlik Heyeti toplantısını da Bakanlar Heyeti sanmıştı zahir!

Aylar sonra, artık minare kılıfa sığmamaya başlayınca, yaşananın bir askerî müdahale olduğu herkes için berrak haline gelince “postmodern darbe” ucubesi sirkülasyona sokuldu ve o güne kadar yaşanmakta olanın bir askerî müdahale olduğunu yadsımış olan birçok sol aydın tabirin üzerine atladı. Bugün bile “postmodern darbe” terimindeki “darbe” sözünün teknik olarak yanlış olduğuna işaret eden pek yok. Biz Şubat 1997’den itibaren “müdahale” diyorduk. Daha evvel “müdahale yok” diyenler, birden “darbe” demeye başladılar! İnsan Marksizmden uzaklaştığında birinci olarak kavramsal titizliği bir kenara atar. Zira “düşünmek” ve “anlamak”tan fazla “idare etmek”tir artık gaye.

REFAHYOL DEFOL

Ortadan çeyrek yüzyıla yakın mühlet geçtikten sonra artık 28 Şubat’a dönüp baktığımızda solda ortaya atılmış olan “ne Refahyol ne hazır ol!” sloganını hasretle anmak tekrar problemleri saklama tavrı olur. Bu türlü bir slogan vardı. Manası da açıktı: Biz Erbakan-Çiller koalisyon hükümetini desteklemiyoruz lakin bu hükümetin askerî usullerle devrilmesine de karşıyız, diğer, üçüncü bir yol savunuyoruz. Evet, bu türlü bir slogan vardı lakin sol bunu kullanmadı ki! Bu periyotta düzenlenen ünlü Sultanahmet Mitingi’nde bunun yerine “Refahyol defol!” sloganı atıldı. Ve de bütün bu periyot boyunca solun yaygın kısımlarının siyaseti bu oldu.

Bu da yetmedi. Türkiye emekçi sınıfının en kıymetli tarihî kazanımlarından biri olan DİSK, askerî müdahalenin aracı, destekçisi haline getirildi. İsimsiz komutanın ve Ertuğrul Özkök’ün “silahsız kuvvetleri”nin en bariz tabiri neydi, biliyor musunuz? Bizim o periyot “beşli çete” olarak andığımız bir ittifak: Burjuvazinin ve esnaf-sanatkârın ekonomik kitle örgütlerinin yanında Türk-İş de vardı. Türk-İş’te bu türlü şeyler sıradandır: Bu örgüt maalesef 12 Eylül hükümetine bile bakan vermişti. Fakat Türk-İş’in yanı sıra “beşli çete”ye DİSK de katıldı! O DİSK ki bir evvelki askerî darbe devrinde 11 yıl boyunca kapalı tutulmuş, dehşetli baskılara maruz kalmıştı. Artık tıpkı DİSK silahlı kuvvetlerin talimatıyla kurulan “silahsız kuvvetler”in bir kesimi haline getiriliyordu. O devirde DİSK’in başında olan Rıdvan Budak idaresine sesini çıkaran sol partiler ve aydınlar elini kaldırsın!

ÖZELEŞTİRİNİN PAHASI

O devrin bu askerî müdahale yanlısı tavrı solu ve sola bakan kitleleri zehirlemiştir. Bir kez şunu hiç unutmamak gerekiyor: 28 Şubat bugün neredeyse bütünüyle unutulan Susurluk kazasından yalnızca üç ay sonra sahnelendi. 3 Kasım 1996’da Susurluk’ta gerçekleşen kaza, Çiller ve Ağar’ın başında olduğu hükümetin müthiş cinayetlere dayanan “1993 konsepti” kontrgerilla uygulamalarını bütün toplumun gözünde saydam hale getirmişti. Bu periyotta halk gitgide sisteme karşı eleştirel gözle bakmaya başlamıştı. Çok tanınan hale gelen ışık kapatma hareketlerine mahallelerde her gece yapılan kitlesel yürüyüş aksiyonları eşlik ediyordu. Sosyalistler bu çabada önemli bir rol oynuyordu. 28 Şubat operasyonu yalnızca Erbakan’a karşı yapılmadı; birebir vakitte silahlı kuvvetlerin itibarında gedik açmaya yatkın, Kürt meselesinde gerçek bir tahlil arayışının önünü açabilecek, toplumsal çabaların güçlenmesine yol açabilecek olan Susurluk sürecini saptırmak için uygun bir zamanlamayla yapıldı. Susurluk aksiyonlarını Refahyol’a karşı hareketlere dönüştüren bütün herkes Susurluk çabasının ivme yitirmesinden sorumludur! Meğer bunlar ortasında ne birçok “bundan sonra hiçbir şey birebir olmayacak” deyip duruyordu büyük bir hikmet söz eder edasıyla. Artık de diyorlar mı sanki? Kimseye, salt bir kaza oldu diye o denli emek vermeden, çaba etmeden iyi bir hayat bahşetmiyor sınıflı toplumların tarihi!

Lakin sorun asla bundan ibaret değil. 28 Şubat, Türkiye sosyalist solunu personel sınıfının burjuvazinin her çeşit gücüne karşı bağımsız bir siyaset temelinde gayret etme anlayışından bütün bütüne koparmıştır. O vakitten bu yana geçen çeyrek yüzyıl boyunca kimi hareket silahlı kuvvetlerin, kimi hareket de Avrupa Birliği yanlısı burjuva güçlerin birer uzantısı üzere davrandıysa, 28 Şubat’taki ağır yanılgı bunda kıymetli bir rol oynamıştır.

Özeleştiri yapılmadıkça bütün bunlar tekrarlanacaktır. Sosyalist solun bütün bileşenlerini, son devir tarihinde “yetmez ancak evet” felaketi kadar ağır hasar yaratmış olan bu politik tavra ait eleştirel bir değerlendirmeye davet ediyoruz. Alışılmış, 28 Şubat’ı açık açık desteklemiş olanlara bir kelamımız yok. Onlar Kemalist, aydınlanmacı yollarına devam edebilirler. Lakin solun geri kalanı geçmişin muhasebesini yapmadıkça, yine böylesine ağır yanılgılara düşmeye mahkûm olduğunu anlamalıdır.

Karşımızdaki hâkim sınıf güçlerini hiç küçümsemeyelim: Düşünsel yetenekleri bakımından tarihin gördüğü en gelişkin memleketler arası sınıfın, yani çağdaş burjuvazinin birikmiş aklını, altı yüzyıllık dev bir imparatorluktan gelen tecrübeyle pekiştiren bir yerli burjuvazi ile uğraş ediyoruz. Ya da ediyor muyuz?

Karar