GÜLAY FAZİLETLİ

Halihazırda hudut sistemi ve makine arayüz teknolojisine dayanan aygıtlar terapötik gereksinimi olanlar için kullanılıyor. Mesela Parkinson olan birtakım hastaların beyinlerine titremeleri denetim eden, motor denetimini düzenlemeye yardımcı olan aygıtlar implante ediliyor. İşitme zahmeti çeken şahıslarda kullanılan implantlar da emsal bir ana fikirle çalışıyor.

Araştırmacıların felçli beşerler için kullanmayı amaçladığı beyin çiplerine çok yakınız. Ohio Üniversitesi ve Battelle Memorial Enstitüsü’ndeki bilim insanları omurilik yaralanması olan hastalarda el hareketleri yapabilmeleri ve dokunma hissini geliştirebilmeleri maksadıyla beyin implantları kullandı. Bir öbür çalışmada da omurilik yaralanması sorunu yaşayan bir hastanın niyetlerini metne çevirebilen bir beyin implantı başarılı bir biçimde yerleştirildi.

Buraya kadar her şey makul ve çabucak herkes beyin çipi implantlarının rastgele bir hastalık karşısında kullanımında bir sorun görmüyor lakin… Gelişmeler beyin çiplerinin gelecekte bir hastalığı olmayan şahıslarda beynin işleyişini artırmak için de kullanılacağını gösteriyor. ABD’deki Pew Araştırma Merkezi’nin yaptığı yeni bir çalışmaya nazaran ABD’li yetişkinlerin yüzde 56’sı bu fikrin toplum için makûs olduğunu düşünüyor. Beyne çip takılmasına karşı insanların yansısı 2016 yılından bu yana çok da değişmemiş görünüyor. O yıl yapılan bir ankete katılanların üçte ikisi de ‘çip’lere karşıydı.

Çalışmaya katılanların yüzde 78’i (eğer iş kendi tercihlerine kalırsa) bilgileri daha iyi işlemelerine müsaade veren çipleri istemediğini söylüyor. Birçok ABD’li (pek çok ülkede sonuçların benzeri çıkacağı düşünülüyor) çiplerin insanların karar verme süreçlerini kötüleştireceği görüşünde. Çip konusunda bayanlar erkeklerden daha katı. Bayanların yüzde 61’i bunun toplum için makûs bir fikir olacağını söylüyor. Erkeklerde ise bu oran yüzde 50. Dini görüşler de bu fikir hakkında kıymetli bir rol oynuyor. Dindar bireyler bilgisayar çipi implantlarının makus bir fikir olduğunu konusunda hemfikir üzere görünüyor (yüzde 68).

Beyne çip taktırmanın tabiatın işine karışmak ve çizgiyi aşmak olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 63. Dindar şahıslarda bu görüşte olanların oranı daha da yüksek; yüzde 81.

Bu teknolojik gelişmenin yararları konusunda optimist olanların yüzde 62’si beyin çiplerinin yaygın kullanımının insanları daha üretken hale getireceğini düşünüyor. Yüzde 59 ise yeni inovasyonların bu sayede hızlanacağı inancında.

Anketten çıkan çiplerle ilgili kaygılar, aşı terslerinin öne çıkan argümanlarıyla benzeşiyor. Çalışmaya katılanların yüzde 52’si bilgisayar korsanlarının taarruzlarını mümkün olacağını düşünüyor. Hükümetlerin bu çipler üzerinden şahısların ‘mahremiyetine’ müdahale etmesinin muhtemel olduğu inancında.

Beyin fonksiyonlarını uygunlaştırmak için çip taktırır mıydınız? Görüşlerinizi beklerim…

‘ÇİĞ’E HAYIR, ‘GİYİLEBİLİR TEKNOLOJİ’YE EVET!

Çiplere hala kuşkuyla baksak da giyilebilir teknoloji eserlerini seviyoruz. Bilhassa fitness yapanlar teknolojik saatleri kullanmaya istekli.

Yakın devirdeki gelişmeler bu teknolojilerin kullanım alanlarının yaygınlaşacağını gösteriyor. Örneğin FDA kısa bir müddet evvel anti-alerji ilaçlarını direkt göze ileten kontakt lensleri onayladı. Bu lensler alerjiden kaynaklanan kaşıntıyı 12 saat engelleyebiliyor. Bir başka gelişme de maskelerle ilgili. WHO’ya nazaran (Dünya Sıhhat Örgütü) Avrupa nüfusunun yüzde 77’si ve büyük kentlerin yüzde 49’undan fazlası riskli hava kirliliğiyle karşı karşıya. Bu kirlilik düzeyi düşürülemezse önümüzdeki 30 yıl içinde sıhhat meselelerine harcanan para 1,2 trilyon dolar olacak! Pandemide birçok ülkede maske zaruriliği kalksa da havadaki kirlilik nedeniyle maske kullanmak gerekebilecek. Bu yıl içerisinde hava filtresi misyonu gören, gürültü önleyici kulaklıklar piyasaya çıkacak. İsviçreli bilim insanları (uzun bir müddettir bu klişeyi kullanmayı bekliyordum ) enfeksiyonla ilgili ısıya reaksiyon veren ve antibiyotikleri en uygun vakitte uygulayan akıllı bir bandaj geliştirdi. Bir öteki teknolojide de ‘akustik kumaş’ üretildi. Bu kumaşlar kıyafetler aracılığıyla kalp ve teneffüs durumunu izlemeye yardımcı olacak.

Daha neler var neler… Masa başında çalışan şahısların duruş bozukluğuna bağlı ağrılar nedeniyle yaşadığı problemler giderek artıyor. Giyilebilir duruş eğitmenleri kullanıcının sırtına yapışıyor ve mevcut duruşları hakkında yardımcı bir uygulamaya bilgi aktarıyor. Direksiyon başında ya da ağır bir ekipman kullananların yaşadığı yorgunluğun ölümcül sonuçları olabiliyor. Yeni bir aygıt, çeşitli biyomedikal sinyalleri izleyerek kullanıcıdaki yorgunluğu algılayabiliyor. Bu aygıtlar bilhassa iş ve trafik kazalarını önleyebilir.

Oryantasyonu bozuk beşerler ki ben de onlardan biriyim, kolaylıkla gitmesi gereken yerin tam bilakis gidebilir. Kimileri yabancı bir ülke ya da kentte kaybolma fikrini alımlı bulabilir lakin birçok insan nereye gittiğini bilmek ister. AR kulaklıkları üzere giyilebilen teknolojiler sanal bir cins rehberi olarak gezginlerin gördüğü yerler hakkında bilgiler verirken, gidecekleri yere kolaylıkla ulaşabilmeleri için yol gösterebilir.

Giyilebilir teknoloji pazarının 2028 yılına kadar 118 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Daha neler olacak göreceğiz…

SELAM UZAYLI, İŞTE BİZ BU TÜRLÜ BİR CANLIYIZ!

Dünya dışı yaşama bir bildiri daha gönderiyoruz, haydi hayırlısı! Milletlerarası bir bilim kümesi galaksimizde var olabilecek ‘uzaylılar’a güncellenmiş, ikili kodlu bir iletisi gönderdi. Bu bildiri; insanların kimyasal yapısı, ayrıntılı bir dünya haritası hatta samanyolundaki kesin pozisyonumuz da dahil olmak üzere ayrıntılı detaylar içeriyor.

Galaksideki işaret (Beacon in the Galaxy/ BITG) olarak isimlendirilen yeni uzay notu, 1974’te Porto Riko’daki Arecibo teleskopundan bir yıldız kümesine gönderilen iletiye kadar uzanan teşebbüslerin sonuncusu.

NASA’nın California Institute of Technology’deki Jet Pnopulsion Laboratuvarı’ndan astrofizikçi Jonathan Jiang’ın başında olduğu araştırma kümesine nazaran bildiride, kozmik bir bağlantı aracı kurmak için gereken temel matematiksel ve fizikî kavramlar iletiliyor.

Güneş sistemimiz, dünyadaki kıtaların ve insan formunun dijitalleşmiş görünümleri mümkün komşularımıza gidiyor. Üstelik uzaylıların birebir formülle karşılık verebilmeleri için bir davet de hazır. Davete icabet edecekler mi sanki orasını şimdi bilemiyoruz.

Takım güncellenen bildirisi göndermek için Çin’deki 500 metrelik Diyaframlı Global Radyo Teleskopu ve SETI Enstitüsü’nün Kaliforniya’daki Allen Teleskop Dizisi’ni kullanmayı planlıyor. Yeni dokümanda yer alan kurumlar ortasında Cambridge Üniversitesi ve Pekin Üniversitesi de var.

BITG, büyük bir adım olarak kabul ediliyor. 1974’teki Arecibo bildirisi çok kolaydı. Direkt ‘biz buradayız’ diyordu. 1’den 10’a kadar olan sayılar, temel elementlerin atomik bedelleri, DNA’nın temsili, bir insan figürü ve güneş sisteminin şemasını içeriyordu. Rus bilim insanları da 1999 ve 2003’te ‘Kozmik Çağrılar’ olarak bilinen bir dizi projeye imza attı. Daha yakın bir çalışmada 2017’deki bir elektronik müzik şenliğindeki müzik klipleri yaklaşık 12,4 ışık yılı uzaklıktaki bir kırmızı cüce gezegene yollandı.

Bilim insanları Arecibo bir kartpostaldı, BITG ise power point sunumu diyor! Bizimle birebir kozmosta yaşama olasılığındaki dünya dışı hayatın tıpkı değişmez maddelere tabi olabileceği, matematik, fizik, hususun temel öğeleri üzere bahislerde misal şeyler keşfettikleri kestirim ediliyor. Bu nedenle de iletisi çözebilecekleri düşünülüyor!

Birtakım bilim insanları ise bu bildirinin büsbütün bir saçmalık olduğu görüşünde. Dünya dışı varlıkların (tabi şayet varsalar) zeki olsalar bile bilişsel, algısal hatta kültürel farklılıklar nedeniyle bildirisi anlamalarının imkansız olduğunu düşünenler var.

Davranışlarının, etik anlayışlarının ve motivasyonlarının dünya için bir tehdit oluşturabileceğini savunanlar da bir öbür aksi kümenin görüşü.

Bu ileti yerini bulur mu? Bulursa uzaylılar bizimle ilgilenmeyi uygun bulur mu? Gelirlerse neler olur? Başımızda meczup sorular…

KRİPTO ARDINDA BİR TOPLUMSAL DEĞİŞİM İDEOLOJİSİ OLABİLİR

ABD’deki Michigan Eyalet Üniversitesi’nde medya ve enformasyon kısmı akademisyenlerinden Rick Wash’un The Conversation’da yayınlanan makalesi kripto teknolojisine farklı bir bakış açısı getiriyor. Kripto teknolojisine bankaların yerini alacak, NFT ile sanatı dönüştürecek diye bakılıyor. Kriptoyu en iyi gelir getiren yatırım aracı olarak görenler de azımsanmayacak kadar fazla. Kripto savunucuları hükümetlerden fazla teknolojiye güvenmenin daha yanlışsız olduğuna inanıyor.

Wash, meslektaşlarıyla birlikte insanların kripto ve bitcoin hakkında üç ay boyunca çeşitli forumlarda tartıştıklarını söylüyor. Forumlardaki ‘kripto savunucuları’, toplumların kurallar koyan ve uygulayan hükümetlere ve şirketlere takılıp kalmasından şikayetçi. Bu kurumları ‘yozlaşmış’ olarak kabul ediyorlar. Bu nedenle bitcoin, blockchain ve öteki kripto teknolojileri ‘yolsuzluğa’ bir alternatif olarak görülüyor.

Kripto para ünitelerinin altında yatan teknoloji, hiç kimseye yahut rastgele bir kuruma itimat duymadan mülkiyet süreçlerinin kayıtlarını tutuyor. Kripto savunucuları da bu özellik sayesinde yozlaşmanın önlendiğine inanıyor. Lakin Wash’a nazaran kripto tutkunları daha farklı bir değişim peşinde. Kimin güce sahip olduğunu değiştirmek istiyorlar, kriptonun da bunu sağlayacağına inanıyorlar. Bu teknolojiyle toplumların hükümetlere ve şirketlere daha az bağımlı hale geleceğini savunuyorlar. Onlara nazaran dünyayı değiştirmenin yolu kriptodan geçiyor.

Bu görüşü savunanların ideolojisine nazaran kripto alıp satmak bir tıp politik ve toplumsal aktivizm. Kripto satın almanın yolsuzluğu ortadan kaldıracağına inançları tam! Bu ideoloji hükümetleri teknoloji ile değiştirmeyi amaçlayan tekno-libertizmin daha çok bir versiyonu.

Kriptonun finansal riskleri ise küçümsenecek üzere değil. Çılgınca dalgalanan bitcoin fiyatları ortada. Birçok kişi meskenini, barkını satıp kripto paralara yatırdı ve büyük ziyana uğradı. Üstelik şirketlerin ya da hükümetlerin kriptoyu denetim etmesi de imkansız değil. Kriptonun hayal edilen bir toplumsal değişimi ne kadar gerçekleştirebileceği şimdilik ucu açık ve belgisiz bir husus.

Karar