EDA NARİN
İngiltere Parlamentosu, Türkiye’ye gönderilen ve içinde Kovid-19 test kitleri bile çıkan plastik atıkları gündemine aldı. Parlamentodaki sunumunda İngiltere’nin öbür ülkeleri çöp sömürgesi haline getirmemesi talebini ilettiklerini söyleyen Greenpeace Akdeniz Biyoçeşitlilik Proje Sorumlusu Ataş, “Türkiye’nin insanı ve tabiatı bu türlü bir zehre maruz kalmayı asla hak etmiyor” dedi.
TÜRKİYE’NİN PLASTİK ATIK DÜZENLEMELERİ
Aralık 2019: Etraf ve Şehircilik Bakanlığı tarafından atık ithal eden firmaların ithalat kotası yüzde 80’den yüzde 50’ye düşürüldü. Mayıs 2020: Türkiye, 2019’da Avrupa’nın plastik atığını almada birinci oldu. Son 15 yılda ithalatta 173 kat artış yaşandı. Ocak 2021: Etraf ve Şehircilik Bakanlığı karışık kodlu atık ithalatına yasak getirdi. Bakanlık, sıfır atık ithalat amacını açıkladı. Nisan 2021: Türkiye, 2020’de Avrupa’nın plastik atık ithal etmede birinci oldu. Son 16 yılda 241 kat artış yaşandı. Mayıs 2021: Polietilen eser kümesine ilişkin ithalat yasaklandı. Bu yasakla sadece İngiltere’den ithal edilen atıkların yüzde 70’i artık ülkeye giremeyecek. Temmuz 2021: Polietilen yasağı Ticaret Bakanlığı tarafından geri çekildi. Temmuz 2021: Atığın ağırlıkça azamî yüzde 1 kontamine (kirli) olma kaidesi var. Gönderilen atık yüzde 99 geri dönüşebilir olmak durumunda.
Etraf örgütü Greenpeace’in Adana’nın Seyhan ilçesine bağlı Kuyumcular ve Yenidam mahallesinde, Yüreğir ilçesinin İncirlik mahallesinde ve Çukurova’nın Karahan ilçesindeki iki atık bölgesindeki çöpleri incelediği araştırmanın sonuçları yeni bir tartışmanın kapısını araladı. Avrupa’nın çöplüğüne dönen Türkiye’de plastik atıkların geri dönüştürülmeden yakıldığı ve yüksek derecede zehirli kimyasal oluşturduğu ortaya çıktı. 2020 yılında İngiltere’deki plastik atıkların yaklaşık yüzde 40’ının Türkiye’ye ihraç edildiği ve yasa dışı yollarla yakıldığı öğrenildi. Greenpeace’in ortaya koyduğu raporlar sonrası İngiltere’de Etraf Bakanlığı’nın uygulamalarını incelemek üzere Avam Kamarası tarafından görevlendirilen Etraf ve Besin Komitesi (EFRA) plastik atık idaresi sıkıntısının tahlili için bir panel düzenledi. Panelde İngiltere’nin Türkiye’ye ihraç ettiği atıkların Türkiye’ye tesirini Greenpeace Akdeniz Biyoçeşitlilik Proje Sorumlusu Nihan Pak Ataş aktardı. Türkiye’nin atıklarla gayretini KARAR’a pahalandıran Ataş, “Dünyanın en çok plastiğini üreten ülkeler, bu krizle kendileri başa çıkmıyor, sorumluluktan kaçarak Türkiye üzere ülkelerin insanına ve tabiatına kalıcı hasar veriyor” dedi.
Ataş, gelen atık döngüsünün Türkiye’yi çıkmaza soktuğunu söyleyerek, “Çünkü zati kendi atığımızı yönetip, toplayıp dönüştüremiyoruz. Atıklarımızın birden fazla depolanıyor ya da yakılıyor. Bunun üzerine nasıl işlendiğinden şeffafça asla emin olamadığımız yabancı atıklar havamıza, suyumuza ve toprağımıza ziyan veriyor. Türkiye’nin insanı ve tabiatı bu türlü bir zehre maruz kalmayı asla hak etmiyor” diye konuştu.
Türkiye’nin sıfır atık vizyonuna sahip olduğunu lakin hala büyük oranda ürettiği plastik atığı toplayıp geri dönüştüremeyen bir ülke olduğunu vurgulayan Ataş, “Sıfır atık ithalatı hareket planı ortaya konmadıkça, asla sıfır atık ülkesi olamayacağız; etraf, canlı ve insan sıhhati daima kaybeden olacak” tabirlerini kullandı.
Türkiye şu anda atık ticaretini “hammadde ticareti” ismi altında yapıyor. Ataş, atıklara ilişkin yasa dışı imgelerin ortaya çıkmasının akabinde Türkiye’nin “çöp” yerine “hammadde” demeye başladığını belirterek, “Hammadde ticareti denen şey aslında nasıl işlendiğini bilmediğimiz atık/çöp ticareti. Kısaca algı oyunları” dedi.
Ataş, son olarak İngiltere Parlamentosu’nda Etraf Komisyonu’nun düzenlediği paneli şu sözlerle anlattı: Parlamento Etraf Komisyonu’nda Türkiye’nin atık ithalatı sürecindeki düzenlemeler masaya yatırıldı. Bu kirli ithalatın uzun vadede insan, etraf ve canlı sıhhatine tesirleri soruldu. Greenpeace olarak, alandaki takibimiz ve gayretimizden de bildiğimiz için atık ithalatının kesin bir yasak olmadıkça kağıt üzerinde kelamda artırılmış düzenlemelerle çözülemeyeceğini lisana getirdik. İngiltere’nin öbür ülkeleri çöp sömürgesi haline getirmemesi konusunda talebimizi yineledik. Tahlile yönelik tekliflerimiz, bir komite raporu haline getirilecek ve bakanlığa sunulacak.
Karar
