KARAR / ÖZEL

Danıştay Başsavcılığı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla İstanbul Sözleşmesi’nden çıkarılmasına ait kararın iptali talebiyle açılan davada görüşünü Danıştay 10. Daire‘ye sundu. İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesinin hukuka karşıt olduğunu belirten Savcılık, mukaveleden lakin TBMM’de kabul edilecek yeni bir kanunla çıkılabileceğini kaydetti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 19 Mart 2021 tarihinde imzaladığı ve 20 Mart 2021’de Resmi Gazete‘de yayımlanan kararla, “Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Çabaya Dair Avrupa Kurulu Sözleşmesi” Türkiye Cumhuriyeti bakımından feshedilmişti.

Devlete, bayanları her türlü şiddetten muhafaza vazifesi veren İstanbul Mukavelesi’nin feshedilmesi kararına karşı birçok dava açılmıştı. Fakat Danıştay 10. Dairesi, bu davaları reddetmiş, Danıştay İdari Dava Daireleri Şurası (İDDK) da bu kararı onamıştı. Danıştay İDDK, 5 üyenin muhalefetine karşılık 8 oyla aldığı kararda Anayasa’ya nazaran yürütme yetkisinin Cumhurbaşkanı’nda olduğu, milletlerarası antlaşmaları sona erdirilmesinin de yürütme yetkisine ait olduğunu savunmuştu.

Sonraki süreçlerde de İstanbul Mukavelesi’nin iptali kararına karşı Danıştay’a birçok yeni müracaat yapıldı. Bu davalardan birini de Gelecek Partisi İnsan Haklarından Sorumlu Genel Lider Yardımcısı ve Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Serap Yazıcı yaptı. Danıştay 10. Daire, davaya ait Danıştay Başsavcılığı’ndan görüş talep etti. Danıştay Savcısı tarafından hazırlanan mütalaa, daireye sunuldu.

Danıştay Savcısı , Danıştay Başsavcılığı ismine Danıştay 10. Dairesi’nde görülen İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararının iptaline ait davada görüşünü Daireye iletti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İstanbul Kontratı’nden çekilme kararının hukuka alışılmamış olduğunu belirtilerek, Anayasa’nın 90. Hususu dikkate alındığında Cumhurbaşkanının çekilme kararına destek gösterilen 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin Cumhurbaşkanına temel haklara ait memleketler arası kontratlardan çekilme yetkisi vermeyeceği görüşünü lisana getirdi.

Danıştay Başsavcılığı ismine Danıştay 10. Dairesi’ne gönderilen Savcılık görüşünde “Cumhurbaşkanı’nın kontrattan çekilme kararının hukuka karşıt olduğu ve iptal edilmesi gerektiği” belirtildi.

Mütalaada, İstanbul Mukavelesi’nin TBMM’de 24 Kasım 2011 tarihinde kabul edilen kanunla onaylanıp bağlayıcı hale geldiği anımsatılarak “Anayasanın 90. hususunun 5. fıkrası uyarınca; kanun kararında sayılan ve metoduna nazaran yürürlüğe girmiş temel hak ve özgürlüklerle ilgili İstanbul Kontratı korunmalıdır” denildi.

Milletlerarası mukavelenin TBMM’nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlı olduğu ve hangisinin bağlı olmadığının, Anayasa’nın 90. unsurunun birinci dört hususunda sayıldığı belirtilen mütalaada, şu kıymetlendirme yapıldı:

“TBMM’nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlı olan mukavele, onay kanunu olmadan yürürlüğe giremez ve ‘kanun hükmünde’ sayılamaz. Kontratların yürürlüğe girmesinde benimsenen bu formül, ‘usulde paralellik’ prensibi yeterince kaldırılmasında da tıpkı formda uygulanır. TBMM’nin onayına bağlı bir memleketler arası mukavelenin kaldırılması da tekrar TBMM’nin tasarrufu ile mümkün olabilir.”

“YETKİDE VE ADAPTA PARALELLİK PRENSİBİNE AYKIRI”

Mütalaada, Cumhurbaşkanlığı kararının hukuka alışılmamış olduğu belirtilerek görüşünün münasebetini de “Dava konusu Cumhurbaşkanı Kararı ile feshedilen mukavelenin onaylanmasına ait 6251 sayılı Kanun’un TBMM tarafından yürürlükten kaldırılmamış olması yahut dava konusu Cumhurbaşkanı Kararı alınmadan evvel kontratın sona erdirilmesinin uygun bulunduğuna ait yeni bir kanun çıkarılmamış olması nedeniyle, dava konusu Cumhurbaşkanı Kararında yetkide ve adapta paralellik prensibi uyarınca hukuka uyarlılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Açıklanan nedenlerle, dava konusu edilen düzenlemenin iptali gerektiği düşünülmektedir” halinde açıkladı.

“HUKUKÎ MÜNASEBETLERİN TEYİDİ MANASINA GELİYOR”

Savcının görüşünü pahalandıran Prof. Dr. Serap Yazıcı, savcının bu görüşünün açtığı davada dayandığı hukuksal münasebetlerin teyidi manasına geldiğini tabir ederek, “Diğer bir deyişle, Savcı da tıpkı benim üzere İstanbul Kontratının Cumhurbaşkanı kararıyla feshedilemeyeceğini beyan ediyor.
Anayasamız, milletlerarası antlaşmaların onaylanması ve yayınlanmasındaki yetkiyi TBMM ve Cumhurbaşkanı ortasında paylaştırıyor. 90. unsurun 1. fıkrasına nazaran milletlerarası bir antlaşmanın onaylanabilmesi için öncelikle TBMM’nin onaylamayı uygun bulan bir kanun kabul etmesi gerekir. Fakat bu kanun kabul edilip yürürlüğe girdikten sonra Cumhurbaşkanı 104. unsurun 11. fıkrasının kendisine sunduğu yetkiyi kullanarak antlaşmayı onaylayabilir. Görüldüğü üzere TBMM, Cumhurbaşkanına yetki vermedikçe Cumhurbaşkanının TC Devleti ismine milletlerarası bir antlaşmayı onaylaması mümkün değildir” dedi.

“Kamu hukukunun temel prensiplerinden biri, yetkide ve metotta paralellik ilkesidir” diyen Yazıcı, “Bu prensip yeterince bir süreci yapmaya yetkili organ hangi organsa o süreci geri alma yetkisi de birebir organa aittir. Keza bir sürecin imalinde hangi metot izleniyorsa o sürecin geri alınmasında da birebir yöntemin izlenmesi gerekir. Şu halde milletlerarası antlaşmaların onaylanması ve yayınlanması sürecinde izlediğimiz adımlar ne ise birebir adımların izlenmesi gerekir. Yani TBMM, İstanbul Mukavelesinin geri alınmasını uygun bulan bir kanun kabul edecek; bu kanuna istinaden yürütme organı, yani Cumhurbaşkanı, kanunun kendisine tanıdığı yetkiyi kullanarak süreci geri alacaktır. Halbuki 19 Mart 2021’de Cumhurbaşkanı, TBMM’nin bu türlü bir yetkilendirmesi olmaksızın Cumhurbaşkanı kararıyla İstanbul Mukavelesinden çekilme tarafında irade beyan etmiştir. Bu, Anayasaya karşıt bir süreçtir. Gerçekten Sayın Savcı da benimle tıpkı türel münasebetlere dayanan bir görüş açıklamıştır” değerlendirmesinde bulundu.

Yazıcı, Danıştay Savcısını görüşünün Anayasanın emredici kararlarına, hasılı Anayasanın üstünlüğü prensibine uygun olduğunu söyledi.

Savcılık görüşünü “Ankara’da yargıçlar var diyebilmek ne güzel” biçiminde paylaşan Yazıcı, “Evet, bu türlü bir paylaşımda bulundum. Zira Sayın Savcı, hukukun üstünlüğüne dayanan bir görüş açıkladı. Bugün Türkiye’de yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığı maalesef tartışmalı bir husus. Bu nedenle hukuk devletine, hukukun üstünlüğü prensibine sadakatle bağlı olan hukukçuların ıstırap ve kaygıyla karşıladığı kararlar verilebiliyor. Ne var ki tüm baskılara karşın hukukun üstünlüğünün gereği olan kararlara imza atan mert ve pahalı yargıçlarımız var. Hakikaten pek çok yargı kararının karşı-oy yazıları bunu bize gösteriyor. Aslında bu karşı oy yazılarını tematik olarak bir ortaya getirip hukuk fakültelerinde öğretim malzemesine dönüştürmek yararlı olabilir” diye konuştu.

Bundan sonra Danıştay 10. Dairesi’nin vereceği kararı bekleyeceklerini kaydeden Yazıcı, “Hukuk içerisinde uğraşımız devam edecek. Ben ve partim, Türkiye’de hukukun üstünlüğünün korunması için yılmadan, yorulmadan çalışacağız” dedi.

Karar