Son vakitlerde dünyada yaygın bir furya olduğu görülüyor, “akılsız telefon” kullanmak. Birçok kullanıcı akıllı telefonlarına ekonomik yahut toplumsal nedenlerle veda edip internetsiz, üstün nitelikleri olmayan telefonları kullanmaya başladı.

Örneğin, 17 yaşındaki Robin West’in yaşıtlarının büyük çoğunluğundan kıymetli bir farkı var. Akıllı telefon kullanmıyor. Gün uzunluğu TikTok ya da Instagram üzere uygulamalarda dolaşmak yerine akılsız bir cep telefonu kullanıyor. Bunlar kolay, örneğin bir iPhone’la kıyaslandığında çok hudutlu fonksiyonu olan cep telefonları.

Akıllı olmayan bir cep telefonundan yapabileceğiniz şeyler çoklukla telefon etmek, telefon almak, bildiri yollayıp bildiri almakla hudutlu. Talihiniz varsa kimi modellerden radyo da dinleyebilir ve çok eksiksiz olmayan fotoğraflar çekebilirsiniz. Ancak internete bağlanmak ya da uygulama indirmek mümkün değil. Bu aygıtlar insanların 1990’ların sonlarında edindiği birinci cep telefonlarına benziyor.

‘TUĞLAMLA MUTLUYUM’

BBC’nin aktardığına nazaran; Robin West iki yıl evvel eski akıllı telefonunun yerine yenisini almak üzere çarşıya gitmiş. İkinci el telefon satan bir dükkanda birden “tuğla gibi” bir eski akılsız telefonun ne kadar ucuz olduğunu fark edip bunun cazibesine kapılmış. Şu anda kullandığı ve 8 sterline edindiği cep telefonu, Fransız MobiWire şirketine ilişkin bir aygıt. Akıllı telefon özellikleri de olmadığı için her ay yüksek fatura gelmesi üzere bir dert da taşımıyor.

“Tuğla telefonu alıncaya kadar, akıllı telefonun nasıl hayatımı esir aldığını fark etmemiştim. Bir sürü toplumsal medya uygulaması vardı ve daima telefonla uğraşmaktan hiçbir işimi yapamıyordum” diyor.

Londralı genç, artık bir daha akıllı telefon almayacağını düşünüyor. “Tuğlamla memnunum. Beni sınırladığını düşünmüyorum. Katiyen daha faal bir hayatım var” diyor.

‘BİRLEŞİK KRALLIK’TA HER 10 TELEFONDAN BİRİ AKILSIZ’

Akılsız telefonların satışları genel olarak canlanmış görünüyor. Yazılım şirketi SEMrush’in bilgilerine nazaran internette akılsız telefonlarla ilgili Google aramaları da 2021 yılında yüzde 89 artış göstermiş.

Satış sayılarına ulaşmak kolay değil lakin bir araştırmaya nazaran akılsız telefonların global satışları geçen yıl bir milyara ulaştı. Bu 2019’da 400 milyon civarındaydı. Kıyaslamak gerekirse, geçen yıl satılan akıllı telefon sayısı 1 milyar 400 milyondu. Bu da 2020 yılına nazaran yüzde 12,5’luk bir düşüşe işaret ediyor.

Bu ortada 2021 yılında finans şirketi Deloitte, Birleşik Krallık içerisinde kullanılan her 10 cep telefonundan birinin akılsız telefon olduğunu ortaya koydu.

‘NOSTALJİK YAKINLIK HİSSETTİK’

Fiyat karşılaştırma sitesi Uswitch.com’un cep telefonu uzmanı Ernest Doku “Bir cins moda, bir nostalji bu ve bunların TikTok görüntülerinde görünmesi de satışların canlanmasında rol oynadı” diyor ve ekliyor:

“Çoğumuzun birinci cep telefonu akılsızdı. O yüzden bu klasik aygıtlara karşı nostaljik bir yakınlık hissetmemiz doğal.”

Ernest Doku birinci defa 2000 yılında piyasaya sürülen, bütün vakitlerin en çok satan cep telefonu modeli Nokia 3310’un 2017 yılında tekrar piyasa sürülmesinin, eskiye dönüşte gerçek bir dönüm noktası oluşturduğunu söylüyor. “Nokia 3310’u çok gelişkin telefonlarla dolu piyasaya ucuz bir alternatif olarak sundu” diyor.

‘ARTIK DAHA ÇOK VAKTİM VAR’

Doku bu akılsız telefonların performansları ve fonksiyonları bakımından Apple ve Samsung’un son çıkardığı üst modellerle elbette yarışamayacağını fakat örneğin pil ömrü ve dayanıklılık üzere iki kıymetli alanda onlardan üstün olabileceğini söylüyor.

Psikolog Przemek Olijniczak bundan beş yıl evvel akıllı telefonunu atıp yerine Nokia 3310 alırken, pil ömrünün daha uzun olmasını öncelemişti. Ancak kısa müddette bu telefonun öbür üstün yanları da olduğunu fark etti.

“Değiştirmeden evvel daima telefona yapışık yaşıyordum. Her şeyi her an denetim ediyor, Facebook’ta ya da haberlerde ya da bilmem gerekmeyen öbür mevzulardaki bilgiler ortasında dolaşıp duruyordum” diyor:

“Şimdi kendime ve aileme çok daha fazla vaktim var. Bir şeyleri beğenmeye, paylaşmaya, üzerine yorum yapmaya ya da hayatımla ilgili ayrıntıları diğerlerine duyurmaya bağımlı olmamak büyük bir kazanım. Artık özel hayatım daha çok bana ilişkin.”

‘BAŞTA ZORLANDIM LAKİN ALIŞTIM’

Ama, Polonya’nın Lodz kentinde yaşayan Olijniczak başlangıçta değişikliğe alışmanın güç olduğunu da itiraf ediyor:

“Daha evvel seyahat ederken her şeyi akıllı telefonumdan çek ediyordum. Otobüsler, lokantalar her şey. Bu artık mümkün değil. Bu yüzden bu tıp şeyleri artık evvelce meskenden yapmayı öğrendim. Alıştım buna da.”

Akılsız telefon üreten şirketlerden biri de New York merkezli Light Phone.

Sıradan akılsız telefonlara nazaran biraz daha zeki eserleri var. Bu telefonlarla müzik ve podcast yayınlarını dinleyebiliyor ve kulaklıklarınızı Bluetooth üzerinden telefona bağlayabiliyorsunuz.

Lakin şirket, telefonlarından “hiçbir vakit toplumsal medyaya, haber sitelerine, e-postaya, internet arama motorlarına ya da insanları kaygıya sürükleyen sınırsız akışlara” bağlanılmayacağını taahhüt ediyor.

‘UZAYLILAR GELSE CEP TELEFONUNU ÜST CANLI TİPİ ZANNEDER’

Şirket, 2021’in en kârlı yılı olduğunu, satışlarının 2020’ye kıyasla yüzde 150 arttığını söylüyor. Üstelik Light Phone telefonları öteki akılsız telefonlardan daha kıymetli. Fiyatları 99 dolardan başlıyor.

Şirketin kurucularından Kaiwei Tang, aygıtı evvel ikinci telefon olarak tasarladıklarını anlatıyor. Örneğin hafta sonunda akıllı telefonunu bir kenara bırakmak isteyen kullanıcıların kullanması için. Ancak artık cep telefonlarını alanların yarısının, onu temel telefonları olarak kullandığını söylüyor.

Tang “Uzaylılar dünyaya gelse, cep telefonunun insanları denetim altında tutan bir üst canlı tipi olduğunu düşünebilir” diyor ve ekliyor:

“Ve bu burada durmayacak. Daha da berbatlaşacak. Tüketiciler bir şeylerin yanlış olduğunu fark etmeye başlıyor ve biz de seçenek sunmak istiyoruz.”

‘ÇOĞU KULLANICI GENÇ’

Bir öteki şaşırtan şey de Tang’ın verdiği bilgiye nazaran, bu telefonları kullananların temel olarak 25-35 yaş kümesi olması. Tang müşterilerinin çok daha ileri yaşta olmasını beklediğini anlatıyor.

Oxford Üniversitesi’nden Teknoloji uzmanı Profesör Sandra Wachter kimilerimizin daha kolay cep telefonlarına dönmek istemesinin çok anlaşılır bir şey olduğunu düşünüyor:

“Şu anda akıllı bir telefonun telefon etme ve ileti yollamasının artık yan özellikler haline geldiğini söylemek yanlış olmaz. Akıllı telefonunuz sizin vakit geçirme aracınız, haber alma, seyahat etme, günlük işlerinizi organize etme, bilmediğiniz şeyleri öğrenme aracınız ve cüzdanınız.”

Wachter akıllı telefonların bildirimler, güncellemeler, son dakika haberleri ile daima olarak “dikkatinizi çekmek” istediğini ve daima günlük hayatınızın içine sızdığını ekliyor ve “Bu sizi daima huzursuz hatta huzursuz edebilir. Bu çok fazla gelebilir” diyor.

‘ÇOK FAZLA SEÇENEK MUTSUZLUK YARATIYOR’

Profesör Wachter “Bazılarımızın artık daha kolay teknolojilere yönelmesi ve akılsız telefonlar ile hayatlarını daha basitleştirebileceklerini düşünmesi çok olağan. Bu bize tek bir hususa tam olarak odaklanma ve çok daha konsantre biçimde çalışmak için gereksinim duyduğumuz vakti sağlayabilir. Hatta insanların kaygılarını azaltabilir. Araştırmalar çok fazla seçeneğin mutsuzluk ve çok heyecan durumu yaratabildiğini ortaya koyuyor” diye ekliyor.

Londra’da akılsız telefonuyla keyifli genç Robin West ise birçok kişinin neden kendisinin bu türlü bir telefonu tercih ettiğini anlayamadığını söylüyor. “Herkes bunun süreksiz bir şey olacağını düşünüyor, ne vakit akıllı telefon alacağını sorup duruyorlar” diyor.

Karar