“İnsan ruhu hudut tanımıyor; hele ben uzaklara doyamıyorum” diyor, Alman edebiyatının en ünlü ismi Goethe İtalya Seyahati kitabında. Goethe’nin 1786-1788 yılları ortasında İtalya’ya yaptığı seyahatin notlarını bir ortaya getirdiği, 1816 yılında yayınlanan kitabındaki seyahat şeklinden bugüne çok şey değişti. Ancak ‘uzaklara doyamama’ seyyahların mottosu olmaya devam etti taa ki pandemiye kadar. Pandemiden sonra değil uzaklara doyamamak İstanbul içinde Avrupa yakasında oturan dostlarımıza gidemedik.

Pandemi nedeniyle beşerler pek çok alışkanlığını değiştirmek zorunda kaldı. Farklı bir kenti keşfetmek, tarihi yapıların içinde kaybolmak, plajda bir şezlong üzerinde kitap okumak ya da farklı lezzetleri tatmak için yollara düşen gezginler için tatil düşlerde kaldı.

Koronavirüsünün hala denetim altına alınamaması nedeniyle ‘eski seyahat’ alışkanlıklarına devam edebilmek yakın bir gelecekte sıkıntı görünüyor. Ancak her durum ‘yeni bir normale’ evrilebiliyor!

Pekala seyahatseverler ne yapacak bu yıl?! Yeni trendler enteresan… VR seyahatleri mı istersiniz, karavan tatili mi, göçebelik mi? Çabucak hepsi eski yaygın tatil alışkanlıklarından epey farklı. Lakin evvel tatil kavramının tarihine kısaca bir göz atalım…

Beşerler, tarihin birinci çağlarından beri çeşitli nedenlerle seyahat etti. Birinci periyot seyahatlerinin temel nedeni insanların yaşamsal faaliyetleri ile ilgili. M.Ö. 776 yılında Yunanistan’da Olimpiyat Oyunları’nın başlamasıyla, Olimpia bölgesine seyahatler olduğu biliniyor. Grand Tour (Büyük Tur) periyodu bildiğimiz formuyla turizmin başladığı süreç olarak kabul edilebilir. 17. yüzyılda, İngiliz zenginler ve aristokratlar ‘görmek’ ve ‘öğrenmek’ için seyahate çıktı. Modaya uygundu, statü sembolüydü. Fransa, İsviçre, Almanya ve İtalya en tanınan rotalardı. Bu seyahatler 1-2 yıl sürüyordu.

Birinci tıp fikri ise Thomas Cook isimli bir işadamına ilişkin denilebilir. Cook’un 1841 yılında İngiltere’nin Leicester kentinden 20 kilometre uzaklıktaki Loughborough kasabasındaki şenliğe düzenlediği cins trenle yapıldı. 571 kişi 1 şilin vererek bir günlük çeşide katıldı. Cook daha sonra Paris’e ve İsviçre’ye tipler düzenledi. Dünyanın en eski seyahat acentesi Thomas Cook 2019 yılında iflas edene kadar faaliyetlerini sürdürdü.

Teknoloji ilerledikçe ulaşım ve seyahat biçimleri de değişti. Arabalar seyahati kolaylaştırdı, ticari uçuşlarla seyyahlar daha uzak rotalara daha sık gitmeye başladı. Tam pansiyon tatiller, bireye özel çeşitler, ekolojik seyahatler, sıhhat çeşitleri, macera çeşitleri vs… turizm kavramı içinde çeşitlendi… Değişim tam gaz devam ederken Kovid-19 pandemisi ile her şey durdu…

Bir çadır ya da karavan

Artık gelelim 2021 yılının getireceklerine. Dünyanın her yerinde kısa periyotlu mesken kiralama hizmeti sunan Airbnb’nin öngörülerine nazaran tanınan tatil noktalarının ismi bile geçmiyor. Beşerler kendilerine yakın bir yerde rutin hayatlarına bir mola vermek istiyor. Ve mümkün olduğunca etraflarında fazla insan olmamasını istiyor. Uçak seyahati birinci tercih değil! Arabalarla yapılacak seyahatler ön planda. 2019 yılının ikinci yarısında Airbnb üzerinden en fazla rezervasyon büyük kentlere yapılmış. 2020’de ise büyük kentlere araba uzaklığındaki daha sakin yerlere talep olmuş.

Airbnb’nin araştırmasında ABD’lilerin (ki bu pek çok ülke için misal olabilir) yarısından fazlası birinci seyahatlerinde ailelerini ziyaret edeceğini söylüyor. Yüzde 32’si ailelerine yakın bir yerde tatil yapmak istiyor. Yüzde 21’i Facebook ve Instagram’da paylaşmaya paha yerlere aç olduğunu belirtmiş. Yani haklılar; günbatımına manalı manalı bakarken çekilmiş bir tatil fotosunu toplumsal medyada paylaşmadan yapılan tatile tatil mi denir?!!!

Merkezi İngiltere’de bulunan data tahlil şirketi GlobalData’nın öngörüleri de benzeri. GlobalData’nın küresel anketine katılanların yüzde 79’u Kovid-19 salgını konusunda hala çok kaygılı. Bu kaygı tatil tercihlerine de yansıyor. Kentlerin kitle turizmine ne vakit açılacağı belirsizliğini korurken açık havanın Airbnb’si kabul edilen Hipcamp’in yıldızı parlıyor. Hipcamp şu anda yalnızca ABD’de hizmet veren, web sitesi ve taşınabilir uygulama üzerinden kamplarla ilgili bilgi alabileceğiniz ve rezervasyon yapabileceğiniz bir platform.

Başlıkta ‘Göçebelik yükselen değer’ dedik. Tatil konusunda dünyanın önde gelen kanaat başkanları, sosyo-ekonomik statüsü ne olursa olsun çok sayıda kişinin 2021’de kah açık hava kamplarındaki çadırlarda, kah karavanda lokasyon değiştirerek tatil yapacağını söylüyor. Karavan kiralamada Türkiye de dahil pek çok ülkede önemli bir artış olması bu öngörünün çok da yanlış olmadığını gösteriyor.

Birkaç yıl evvel yayılmaya başlayan digital nomad (dijital göçebe) kavramı da pandemi ile birlikte genişledi. Dijital göçebeler bir yere bağımlı olmadan ‘uzaktan’ çalışmayı başarabilen şahıslar… 2021’in dijital göçebelerin sayısını arttırması da sürpriz değil. Konutlar yeni ofisler olurken, çalışanlar işlerini yanlarına alıp daha uzun tatil yapmayı hayal ediyor.

Biz piramitlerde bir cins atıp gelecektik

Oteller, havayolları, seyahat acenteleri ‘mecburen’ değişen seyahat alışkanlıklarına adapte olmaya çalışırken teknoloji sanal tatilleri vadediyor. VR (Sanal gerçeklik) pandemiden evvel de yavaş yavaş tatil kavramının içine girmeye başlamıştı. Otel rezervasyonundan destinasyon pazarlamasına kadar sanal gerçeklik içerik pazarlamada yükselen trend oldu. Seyahat otoriteleri artık de insanlara hayal ettikleri tatili konutlarındaki koltukta deneyimleyebileceklerini göstermek için kampanyalar başlatıyor.

Sanal gerçeklik teknolojileri üreten şirketler kullanıcıların Mısır’da piramitleri gezmesini, Tac Mahal’ın bahçelerine ışınlanmalarını, balon seyahatleri yapmalarını, yabanî tabiatta macera yaşamalarını, dalış yapmalarını, kentlerin üzerinden uçmalarını, dünyanın en ünlü müzelerini gezme fırsatını sağlayabiliyor. VR şirketlerinin bu usul uygulamalarına olan talep patlamış durumda.

Bu öngörülerin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini önümüzdeki yaz aylarında göreceğiz…

Kedidir kedi!

Toplumsal medyanın yeri kimseye bırakmayan muhteşem starı onlar. Komik halleri, şirin halleri, çılgın oyunları milyonlarca sefer izleniyor, paylaşım rekorları kırıyor. 17 Şubat Dünya Kediler Günü’ydü. Birkaç gün gecikmeli de olsa kedilerle ilgili en son araştırmalara bakıp bu tatlı dostlara bir selam edelim.

Birinci araştırma ABD Missouri Üniversitesi’nden. Çalışma kedi sahiplenen otizmli çocuklar üzerinde yapılmış. Konutta kedi ile yaşayan otizmli çocukların, otizmli öteki çocuklara nazaran daha yüksek düzeyde empati kurabildikleri belirlenmiş. Bu çocuklar tıpkı vakitte daha az ayrılık anksiyetesi yaşıyor, hiperaktivite üzere problemli davranışları çok daha az gösteriyorlar.

Taze taze bir araştırma da Finlandiya’dan. 5 yaşına gelmiş 3781 çocukla yapılan çalışma, ömürlerinin birinci yılında konutta bir kediyle yaşayan çocukların ileride alerji, alerjik astım yahut egzama üzere sıhhat sorunları geliştirme mümkünlüğünün yüzde 68 daha az olduğunu göstermiş.

Bir yeni araştırma da Portekiz’den… Portekizli araştırmacılara nazaran, konutta bir kedi yahut köpekle yaşayan 65 yaş ve üzeri şahıslar çok daha az toplumsal sorun yaşıyor ve nörolojik ve fizikî olarak daha sağlıklı bir yaşlanma sürecinden geçiyor.

National Geographic’in Şubat sayısındaki makalesine nazaran de evcil hayvanlarımız pandemi sürecini ruhsal açıdan çok daha sağlıklı geçirmemize yardımcı oluyor. Bahisle ilgili bir ankete katılanların yüzde 89›u kedilerinin bu sıkıntı süreçte en değerli duygusal destekleyicileri olduğunu belirtmiş. Yüzde 95›i ise karantina sürecini meskende kedileri olmadan geçirdiklerini hayal bile edemediklerini tabir ediyor.

Yani en iyisi kedileri sevelim…

Yıldızlara baktırdım fallarda çıkmıyorsun…

Astroloji kimine nazaran bir bilim, kimine nazaran bir sanat, kimine nazaran kelamda bilim ya da sahtekarlık. Lakin o denli ya da bu türlü yetişkinlerin yüzde 90’ı burcunu biliyor!

Bilim olanca süratiyle ilerlerken farklı bir formda astrolojiye olan ilgi son yıllarda arttı. Bilhassa Y ve Z jenerasyonunun astrolojiye büyük ilgi duyduğu birtakım araştırmalarla gösterilmiş. Fakat koronavirüs salgınında astroloji sözün tam manasıyla patladı! Astrologlar gök cisimlerinin hareketlerinin hayatı etkilediği varsayımına dayanarak dengeli iddialar yaptıklarını sav ediyor. Pandemi periyodunun belirsizliğinden kaçmaya çalışan pek çok kişi de ‘yıldızlar’da deva arıyor. Salgın öncesi aşk hayatlarının ipuçlarını astrolojide arayanların sayısı fazla iken son aylarda sıhhat ya da meslek üzere mevzularda merak ettikleri soruların yanıtlarını astrolojide bulmayı umanların sayısının arttığı belirlenmiş.

Dünya genelinde astroloji dalının yüzde 30’dan fazla büyüme gösterdiği biliniyor. Google’daki ‘doğum haritası’, ‘astroloji’ aramalarının hacmi pandemi periyodunda tepe yaptı. Pek çok kişi pandemi periyodunda astrolog olmak için eğitimler almaya başladı. Ünlü astrologlara doğum haritası çıkarttırmak isteyenler ise kuyrukta. Türkiye’de de lakin 9-10 ay sonrasına randevu verebilen astrologlar var! Astroloji yalnızca Hindistan’da 10 milyar dolarlık bir sanayi.

Bilim güvenirliliğiyle orada dururken astrolojiye artan bu ilginin nedeni ne olabilir merakı ile kimi araştırmalar yapılmış. Psikoloji bilimiyle uğraşanlar artan bu ilginin nedenini beynimizin meçhullüğü sevmemesine bağlıyor. Öngörme, iddia etme, denetim etme kabiliyetimiz sınırlandığında gerilime giriyoruz ve kendimizi inançta hissetmiyoruz. Belirsizlik hiç ‘mutlu’ bir alan değil! Belirsizliğin makûs bir şey olacağını bilmekten/öngörmekten daha fazla gerilim kaynağı olduğu yakın vakitteki araştırmalarla kanıtlanmış. Örneğin işinizden kovulup kovulmayacağınızı merak etmek, emin olmaktan daha gerilimli bir durum. Birebir şey sıhhatinizle ilgili testlerin sonucunu beklerken yaşadığınız belirsizlik için de geçerli.

Pandemi hayatla ilgili her durumu sis içinde bıraktığı ve belirsizlik alanları arttığı için pek çok kişi artan gerilimle, anksiyeteyle baş edebilmek için kendine nazaran tahliller bulmaya çalışıyor. Kuşkusuz ki tutarlılığı kuşku verici olan astrolojinin, büyük bir belirsizlik bulutu altında yaşayanların hayatları üzerinde bir ölçü denetim hissi vermesi anlaşılabilir.

Karar