Muhalefet Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Merkez Bankası’nın kasasında 95 milyar dolar var” kelamlarına yanıt verdi.
CHP Sözcüsü Öztrak, CHP Genel Merkezi’nde düzenlediği basın toplantısında, “128 milyar dolar nerede? Bu döviz rezervleri neden açık, şeffaf bir halde ihaleyle satılmadı?” diye sordu. Öztrak, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın döviz rezervleriyle ilgili açıklamalarına da “Hayırdır? Damadınıza yeni bir koltuk mu hazırlıyorsunuz?” diye karşılık verdi.
Gelecek Partisi Kurucular Heyeti Üyesi İbrahim Turhan, da “Rezerv satışının argüman edildiği üzere Koronavirüs salgınıyla ya da milletlerarası alanda ortaya çıkan finansal dalgalanmalarla hiçbir ilgisi yok. Gelişen piyasa ekonomileri ortasında Türkiye’den diğer bu kadar yüksek ölçüde döviz satan yok. Bu nasıl global tesir?” açıklamasında bulundu.
Öztrak, şöyle konuştu:
“Bugün rezervlerden bahsediyorsunuz; 18 Şubat itibariyle, TCMB’nin net döviz rezervleri eksi 600 milyon dolar. Merkez Bankası’nın kasasında kendine ilişkin döviz bırakmamışsınız. Tekrar 56 milyar dolarlık, SWAP yükümlülüklerini de dikkate alırsak şubat ortası itibariyle Merkez Bankası net rezervleri eksi 57 milyar dolar oluyor.
Ülkemiz bu türlü bir tabloyla hiçbir vakit karşılaşmadı. Şu kadar rezerv var, bu kadar rezerv var sonra… Bıraktık devletin ve iktisadın gereksinimlerini karşılamayı Merkez Bankası kendi döviz yükümlülüğünü dahi bu rezervlerle karşılayamaz. Halbuki 2019’un çabucak başında SWAP yükümlülükleri de dâhil net rezervler artı 54 milyar dolardı. İki yılda ne oldu da Merkez Bankası 70 sente muhtaç hale geldi? İşte bu “devlet krizidir”. Bunun sorumlusu kim Sayın Erdoğan?
Biz aylardır soruyoruz. Bu 128 milyar dolar nereye, nasıl, kimlerin imzasıyla satıldı? Bu döviz rezervleri neden açık, şeffaf bir halde ihaleyle satılmadı? Neden kapalı, gizli, art kapı operasyonları kullanıldı? Bu süreçler tahkikattan, müfettiş kontrolünden geçti mi? Biz bu soruları millet ismine soruyoruz. Ancak saray ve şürekâsı avazı çıktığı kadar bağırıyor. Bu kakofoniye evvel yeni Hazine ve Maliye Bakanı sonra da bu hususta uzun müddettir su pus olan AK Parti Genel Lideri katıldı. Hayırdır? Damadınıza yeni bir koltuk mu hazırlıyorsunuz?”
TURHAN: REZERV SATIŞININ PANDEMİYLE İLGİSİ YOK
Gelecek Partisi Kurucular Şurası Üyesi İbrahim Turhan, Erdoğan’ın ‘ödemeler istikrarı tarafında bir kahırla karşılaşmamak için planlı ve denetimli döviz süreçleri yapıldı’ dediğini hatırlatarak, “Kendisine teşekkür etmeliyiz. Birinci kez Hükümet tarafından, en yetkili ağızdan Merkez Bankası’nın rezervlerinin satıldığı kabul edilmiş oldu” dedi.
Erdoğan’a yanlış bilgi verildiğini düşündüğünü lisana getiren Turhan, “İleride ‘kandırıldım’ demek durumuna düşmemesi için bahisle ilgili bilgi sahibi olan herkese sorumluluk düşüyor. Türkiye Cumhurbaşkanının yanıltılmasına ve yanlış yönlendirilmesine göz yummamak yurttaşlık görevidir” tabirlerini kullandı.
Birincisi; rezerv satışının sav edildiği üzere koronavirüs salgınıyla ya da memleketler arası alanda ortaya çıkan finansal dalgalanmalarla hiçbir ilgisinin olmadığını belirten Turhan, Cumhurbaşkanı’nın açıklamalarına şu sözlerle reaksiyon gösterdi:
Gelişen piyasa ekonomileri ortasında Türkiye’den diğer bu kadar yüksek ölçüde döviz satan yok. Bu nasıl global tesir?
“SATIŞ SALGINDAN EVVEL BAŞLADI”
Ayrıyeten rezerv satışı Kovid salgınından çok evvel, 2019 Mart sonunda başladı. Ekonomik atak tezi da dayanaksız. Temel neden TL faizini piyasa şartlarına alışılmamış biçimde ve gereksiz yere düşük tutma inadıydı. Hem faizi düşük tutup hem TL’yi genişletince para dövize yöneldi.
“Ödemeler istikrarı tarafında bir problemle karşılaşmamak” münasebeti de geçerli değil. Bilakis, düşük faiz ve çok kredi genişlemesi yapılırken bir de kur yapay biçimde düşük tutulunca ithalat arttı. Bu siyaset bizatihi ödemeler istikrarı meselesinin sebebidir. Tez yanlışsız değil.
Döviz süreçlerinin planlı ve denetimli olduğu, piyasa kuralları çerçevesinde, hukuka ve ahlaka uygun olduğu savına gelince, burada da Sn. Cumhurbaşkanı yanıltılmış olmalı. Merkez Bankası döviz satışını planlı ve denetimli yapmış olsa ya ihale ya direkt müdahale ile yapardı.
“DÖVİZ SATIŞI EVVELCE PLANLI VE ŞEFFAF DEĞİLDİ”
İhale yapılmadığını biliyoruz. Döviz satışı evvelden planlı ve şeffaf değildi.
Şimdiye kadar TCMB tarafından gerçekleştirilen direkt döviz müdahaleleri tıpkı gün kamuoyuna duyuruluyor, fiyatlar müdahalenin yapıldığı tarihten 15 işgünü sonra yayınlanıyordu. Bu da yapılmadı.
“Uluslararası finansal dalgalanmalara karşı kasvetle karşılaşmamak için planlı ve denetimli döviz süreçleri yapıldı” diye Sn. Cumhurbaşkanını bir defa daha kandırmaya çalışan malum bireyler, 130 milyar rezerv satarken birebir devirde TCMB Para ve Kur Siyaseti metninde ne demiş:
“Dalgalı döviz kuru rejimi uygulaması devam edecektir. Uygulanmakta olan kur rejiminde, döviz arz ve talebini belirleyen temel ögeler, iktisadi temeller, uygulanan para ve maliye siyasetleri, milletlerarası gelişmeler ve beklentilerdir.”
… ve devam ediyor:
“TCMB’nin nominal ya da gerçek rastgele bir kur gayesi bulunmamaktadır.”
Yani, kuru muhakkak seviyelerde tutmak için, bir şahsî inat uğruna dışa açık bir iktisatta birebir anda hem faizi hem kuru baskı altında tutmak üzere mantıksız bir şey yapmayacağız denmiş.
Metinde, döviz müdahalesinin hangi durumlarda yapılacağı da belirtilmiş:
“TCMB kurlarda ekonomik temellerden kopuk çok dalgalanma görüldüğünde alış ya da satış tarafında müdahalelerde bulunabilecektir.”
Ya şeffaf ihale ya da kamuoyuna duyurulacak direkt müdahale yoluyla.
“Döviz kurundaki hareketlerin fiyat istikrarını kalıcı olarak etkilemesi durumunda ise TCMB para siyaseti duruşunu değiştirerek gerekli tepkiyi verecektir.”
Yani TCMB, “kurdaki hareket kısa periyotlu değilse ve süreksiz dengesizlikten kaynaklanmıyorsa o vakit faiz artırırım” diyor.
“BİR KUMPAS TEŞEBBÜSÜ OLMASIN?”
TCMB’nin siyaset dokümanında bu konular açıkça zikredildiği halde Sn. Cumhurbaşkanını kamuoyu karşısında sıkıntı duruma düşürmek için yanlış yönlendirip bu türlü konuşmasını sağlamışlar diyesi geliyor insanın.
Bir kumpas teşebbüsü olmasın?
Tarihte iktidar uğraşında benzerleri var.
“İstismar, haksız çıkar ve hukuka terslik olmadığı” tezine gelince, bunu lakin tarafsız ve adil bir soruşturma yapılırsa anlayacağız.
Çünkü süreçler şeffaf değildi.
Satışın hangi sistemle yapıldığı, hangi periyotta, hangi kurdan ne kadar satıldığı, kimlerin aldığı aşikâr değil.
130 milyar üzere yüksek bir meblağın satılma münasebeti de muhakkak değil.
Döviz likiditesinde harikulâde bir kuruma yoktu. Kurun çok oynaklığına değil düzeyine müdahale edildi.
Yani sav edilenin tersine piyasa kurallarına da Merkez Bankasının yerleşik uygulamasına da uygun değil
NE KADAR DÖVİZ REZERVİMİZ VAR?
Son olarak sabrınızı zorlayarak ne kadar döviz rezervimiz olduğuna bakalım.
5 Şubat prestijiyle $96,4 milyar brüt döviz rezervi var.
Lakin döviz yükümlülükleri, yani borçları da var. Bunları niyet kalan net milletlerarası rezerv $14,1 milyar kalıyor.
Bunun da hepsi TCMB’nin değil. İçinde TL karşılığı swap yoluyla sağladığı, “emanet” dövizler de var.
Piyasayla, yani bankalarla yapılan swaplar $41,7 milyar. Katar’dan “hatır çeki” ile alınan $15 milyarı da ekleyince $56,7 milyar yapıyor.
“Kemiksiz” rezerv için bunu da düşeceğiz.
Hülasa sonuç olarak swaplar düşüldükten sonra TCMB’nin kendisine ilişkin net rezerv durumu -46 milyar dolar!
Bunun ismi “finansı yönetmek” midir?
Bu kıskanılacak bir muvaffakiyet mı?
“Çıldırma” tanımlaması TCMB’yi net açık konuma düşürenler için daha uygun değil mi?
Takdir sizin.
Karar
